Departamentin tədqiqat fəaliyyəti Azərbaycanın keçmiş və müasir tarixinin təhsil və tədqiqatına əsaslanır. Azərbaycanın ibtidai arxeologiyasında əsas hissələrdən biri əkinçilik mədəniyyətinın tədqiqatıdır. Qabaqcıl metodların müəyyənləşdirilməsi ilə arxeoloji materialların tədqiqatı Yaxın Şərq və ümumi Qafqaz sistemində Azərbaycanın erkən əkinçilik mədəniyyətinin rolunu müəyyənləşdirir. Departamentin ikinci tədqiqat mövzusu Azərbaycan tarixində müasir problemlərin araşdırılmasıdır. Digər bir tədqiqat fəaliyyəti Azərbaycanın xarici siyasətinə və Qarabağ konfliktinin tarixi, mahiyyəti və həlli yollarına əsaslanır. Departament bizim hər bir işi dəstəkləmək və başa çatdırmaq bacarığı ilə tədqiqat fəaliyyəti təşkil edir. Departament müxtəlif dərsliklərin və kitabların hazırlanmasında, həmçinin “Azərbaycan tarixinin problemləri və onların müasir ədəbiyyatda əksi”, “XX əsrdə Azərbaycanda siyasi və iqtisadi problemləri”, “Qafqazda Sovet totalitarizmi” və “Şah İsmayıl və onun dövrü”, “Azərbaycanda ictimai-siyasi fikir”, “Tarixi kim və necə yazır?” kimi milli və beynəlxalq konfranslarda təşkil etmişdir. Keçirilmiş konfranslar, materiallar departament tərəfindən hazırlanaraq toplu, məcmua, konfrans əsərləri şəklində çap olunmuşdur. Departament həmçinin Universitetin “Elm və Sənət məclisinin” keçirilməsində fəal iştirak edir.